Ήταν 6 η ώρα το απόγευμα της 9^ης Μαΐου 1950, όταν ο τότε υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας, Robert Schuman, κάλεσε τον Τύπο για μια φαινομενικά συνήθη ανακοίνωση, που έμελλε, όμως, να γράψει ιστορία. Η ενημέρωση έλαβε χώρα στην περίφημη «Σάλα του Ρολογιού» στο Μουσείο Quai d’Orsay, στο Παρίσι. Έμμεσα όμως απευθυνόταν στα κράτη, στη Γαλλία και στην Γερμανία, κερδισμένους και χαμένους, αντίστοιχα, του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, που είχε πλέον λήξει αλλά που οι στάχτες του σκέπαζαν ακόμη τον ευρωπαϊκό χώρο, πνίγοντας κάθε ανάσα ζωής και ανάπτυξης. Κάλεσε τις δυο χώρες συγκεκριμένα να αφήσουν πίσω τους τις διαφορές που τις χώριζαν και την μεγάλη έχθρα που υπήρχε ανάμεσά τους και να αναλογιστούν το μέλλον τους, βάζοντας τα θεμέλια σε μια συνεργασία μεταξύ τους, που αφορούσε τις πρώτες ύλες της πολεμικής των βιομηχανίας, τον χάλυβα και τον άνθρακα.

Σαν βόμβα έπεσε η ανακοίνωση στην αίθουσα. Στα γαλλικά ιστορικά αρχεία διαβάζει κανείς λεπτομέρειες για τις κρίσιμες στιγμές πριν την ανακοίνωση. Ο άνθρωπος που είχε αναλάβει να συντάξει το κείμενο, ο Jean Monnet, ένας δαιμόνιος κοσμοπολίτης επιχειρηματίας με αγάπη για την πατρίδα του , μαζί με το επιτελείο του, πέρασαν όλον σχεδόν τον Απρίλη γράφοντας και σβήνοντας το κείμενο. Ο Robert Schuman ήξερε πως πολλοί στην κυβέρνηση θα ήταν αντίθετοι στην πρότασή του, τόσο νωπές ήταν ακόμη οι αναμνήσεις από την εχθρική κατοχή. Θα τους καλούσε τώρα να συνεργαστούν; Κι εκείνοι με το πρώτο θα δέχονταν; Μόνο με μια «κίνηση σοκ», όπως πίστευε, θα αιφνιδίαζε τους πάντες, έτσι που να μην άφηνε περιθώριο για παρασκηνιακές αντίθετες κινήσεις. Ίσως έτσι είχε αίσιο τέλος το μεγαλόπνοο σχέδιο. Στις 6 Μαΐου κρατούσε στα χέρια του το τελικό κειμένου που τον άφησε ικανοποιημένο. Μόνο δυο-τρεις υπουργοί της κυβέρνησης ήταν μυημένοι, όταν ο Robert Schuman, το διάβασε πρώτα στα μέλη της κυβέρνησης, το πρωί, πριν το ανακοινώσει δημόσια το απόγευμα στους δημοσιογράφους.

Την ίδια στιγμή που εκείνος ετοιμαζόταν να το ανακοινώσει στο Παρίσι, ένας έμπιστος συνεργάτης του είχε φύγει για την Βόννη και με κάθε μυστικότητα ζήτησε να γίνει δεκτός από τον τότε γερμανό Καγκελάριο, Konrad Adenauer. Του εξέθεσε προσεκτικά και με σαφήνεια την πρόταση του Schuman. Ο γερμανός Καγκελάριος ενθουσιάστηκε με την ιδέα και έδωσε το πράσινο φως στον γάλλο υπουργό Εξωτερικών να προβεί δημόσια στην ανακοίνωση, που έγινε το ίδιο απόγευμα στο Παρίσι, μπροστά σε εκατό περίπου δημοσιογράφους. Εκτός από την Γερμανία, τέσσερα ακόμη κράτη, το Βέλγιο, η Ολλανδία, το Λουξεμβούργο και η Ιταλία, ανταποκρίθηκαν αμέσως και θετικά στην πρόσκληση-πρόκληση της Γαλλίας. Έτσι γεννήθηκε η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα (1951), που έδωσε τεράστια ανάπτυξη στις γείτονες χώρες της Ευρώπης, που μέχρι πριν πέντε χρόνια αλληλοσπαράζονταν και έδιναν σε εκατόμβες το αίμα των νέων τους, στο μίσος, στη βία και στον πόλεμο. Δεν υπάρχει φωτογραφικό ντοκουμέντο από κείνη την πρώτη ιστορική διακήρυξη, της 9^ης Μαΐου 1950, γιατί απλούστατα ούτε στα πιο τρελά τους όνειρα, μπορούσαν οι πρωτεργάτες της ιδέας να φανταστούν ότι θα γινόταν αμέσως αποδεκτή από όλους. Έτσι στις 20 Ιουνίου 1950 ξαναστήθηκαν όλοι μπροστά στον φωτογραφικό φακό, στην ίδια αίθουσα, για να αποθανατίσουν την ιστορική στιγμή, όπως είναι πλέον γνωστή.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση με 28 κράτη μέλη σήμερα είναι η κατάληξη εκείνης της πρώτης «τρελής» ιδέας για μια προσπάθεια επίλυσης των διαφορών με ειρηνικά μέσα και όχι με πόλεμο.

Από εκείνους τους πρωτεργάτες της ιδέας, ο Konrad Adenauer άφησε το όνομά του σε δρόμους και πλατείες σε πολλές πόλεις της πατρίδας του και όχι μόνο. Το όνομα του Jean Monnet είναι συνώνυμο με μαθήματα ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και με εκατοντάδες πανεπιστημιακές έδρες ανά τον κόσμο.

Όσο για τον Robert Schuman, τον θυμίζει η κεντρική μεγάλη πλατεία στην Ευρωπαϊκή Συνοικία, στις Βρυξέλλες, όπου και τον «γιορτάζουμε» μεγαλοπρεπώς κάθε 9 του Μάη. Γίνεται πανηγύρι γεύσεων, ενημέρωσης και χαράς, με συμμετοχή πλήθους κόσμου από όλη την Ευρώπη. Κάθε χώρα καλείται να παρουσιάσει ό,τι κρίνει η ίδια κάθε φορά ως το καλύτερό της. Φέτος, έλληνας αρτοποιός ζύμωσε και φούρνισε δημόσια στην πλατεία παραδοσιακό ελληνικό ψωμί, κουλούρι Θεσσαλονίκης και λαδόψωμο.

No tags

2 comments

<< ‘Ενας αλλιώτικος Οιδίπους

Ελληνικές γεύσεις και ελαιόλαδο >>