Η ελληνική κοινότητα των Βρυξελλών είχε και πάλι την χαρά να απολαύσει το περασμένο Σαββατοκύριακο τη θαυμάσια δουλειά του θιάσου «Θέσπις» με το έργο του Ζαν Κοκτώ (Jean Cocteau, 1889-1963), η «Δαιμονική Μηχανή», που είναι στην ουσία η ιστορία του Οιδίποδα, όπως την γνωρίζουμε από τις τραγωδίες του Σοφοκλή. Γράφτηκε το 1932 σε μια εποχή όπου  και άλλοι μεγάλοι ευρωπαίοι συγγραφείς είχαν προβεί με επιτυχία στην αναβίωση έργων της κλασσικής ελληνικής αρχαιότητας. Οι περισσότεροι τα προσάρμοζαν, όπως ο Κοκτώ, στην εποχή τους, μένοντας όμως  πιστοί στο πνεύμα των μεγάλων αρχαίων τραγικών. Ο Κοκτώ εμπλούτισε την αρχαία ιστορία με την φαντασία του, βάζοντας για παράδειγμα την Σφίγγα να έχει μια εκτενέστατη συνομιλία μεσονυκτίου με τον Οιδίποδα, που φτάνει κυνηγημένος στην Θήβα έχοντας δολοφονήσει, εν αγνοία του, τον πατέρα του. Το πεπρωμένο φυγείν αδύνατον;

Αφεθήκαμε στη μαγεία της γλωσσικής μεταφοράς του έργου στο σήμερα, στη γλώσσα μας την ελληνική με υπότιτλους στα γαλλικά και αγγλικά για τους ξένους φίλους, με κοστούμια του σήμερα –υπέροχη η τεράστια καρφίτσα που φορούσε η Ιοκάστη στην πρώτη σκηνή του έργου! Ας μου επιτραπεί η εξαίρεση – όλοι ήταν υπέροχοι! –, αλλά μου άρεσε πολύ έτσι, όπως αποδόθηκε ο ρόλος της Ιοκάστης από την Άρτεμη Χατζή. Με φινέτσα και μεγαλοπρέπεια, όπως άρμοζε σε μια βασίλισσα, αλλά φιλήδονη και ανθρώπινη όπως την ήθελε ο Κοκτώ, που ο ρόλος που της έδωσε ξεπερνούσε αυτόν τον ρόλο της συζύγου και μητέρας, όπως στην αρχαία Ελλάδα. Ήταν «πρώτος» ρόλος και  καθοδηγητικός στα διαδραματιζόμενα στο κράτος και στην οικογένεια.  Η Ιοκάστη του Κοκτώ έγραψε ιστορία, όπως και του θιάσου «Θέσπις» στις Βρυξέλλες!

Ο καλός μου φίλος, σκηνοθέτης και μεταφραστής του έργου αλλά και η ψυχή του θιάσου, Αριστείδης Λαυρέντζος, μας έβαλε και πάλι στα δύσκολα, ως «ενώπιος ενωπίω» με τον εαυτό μας, αυτή τη φορά. Ίδια η σύγκρουση του ανθρώπου με την μοίρα του από παλιά, ίδια τα πάθη και οι αναζητήσεις, ίδιο το ερώτημα για το ποιος φταίει …

Αλλά όπως καταλήγει ο ίδιος στον πρόλογο του προγράμματος: «Κανένας δεν μπορεί να αντισταθεί στη γιγαντιαία μηχανή που γυρίζει ακατάπαυστα όπως τ’ άστρα κι οι γαλαξίες. Όμως ο καθένας μας κρύβει ο ίδιος μια μηχανή και δουλεύοντάς την διαρκώς, θα διαπιστώσει πως η βαρύτητα δεν είναι αναπόδραστος νόμος που έλκει το κάθε τι προς τα κάτω αλλά κάποιοι από τα αρχαία χρόνια, επιταχύνοντας τη μηχανή, κατόρθωσαν να πετάξουν. Ο Ίκαρος έπεσε, όπως και κάποιοι από τους πρώτους αστροναύτες – όμως δυο χιλιάδες χρόνια μετά το τόλμημα του Ίκαρου ο άνθρωπος διασχίζει τους αιθέρες. Μήπως τελικά το μυστικό είναι, αντί να στεκόμαστε στην αέναη μοιραία-δαιμονική μηχανή, να την πάρουμε εμείς στα χέρια μας, επιταχύνοντάς την προς καινούργιους ουρανούς του αστρικού συστήματος και προς καινούργια βάθη ψυχής;»

No tags

2 comments

<< Ψέματα και αλήθειες

Όταν μια ιδέα γράφει ιστορία >>